Yapı Denetim Firmaları Kararnameye Karşı Anlaştı
Malatya'da inşaat maliyetinin yüzde 3 alt sınır olarak uygulandığı ancak kararnameyle yüzde 1,5'a çekilen yapı denetim asgari hizmet bedeli, sınırlı sayıdaki yapı denetim firmaların yasadışı birlikteliği sonucu yeniden alt sınırın yüzde 3'e çekildiği iddia edildi. Müteahhitler iflas eşiğine getirildiği bildirildi
10 firma baş ağrıttı
Birinci derecede deprem bölgesinde yer alan Malatya’da, inşaat sektörü her seferinde masaya yatırılır, çözüm önerileri için korkusuzca neşter vurulur. Her geçen gün değişen gündemle kentin en çok konuşulan sektörü haline geldi. Tüm söylemler havada kaldı. Sektörün yeni sorunu olan yapı denetim firması, istihdamı daralttı, kentin yüzünü astı, moralleri bozdu. Yasa dışı anlaşmalarla sektörü boğan firmaların, tekelleşmeye yönelik çalışmaları gündeme bomba gibi düştü. Kentin en popüler sorunu, yapı denetim firmaları oldu. İnşaat sektöründe tutunmaya çalışanlar, yetkilileri göreve çağırdı, yapının bir an önce kırılmasını istedi.
Kanun 10 yıldır yürürlükte
Yaşanan büyük depremlerin ardından “yapıların daha iyi denetlenebilmesi” amacıyla 29 Haziran 2001 tarihinde 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun yürürlüğe girdi. İlk çıkışında 19 ilde pilot olarak uygulanan kanun, 2001 yılında eksikliklerine rağmen tüm Türkiye’de uygulamaya başlanıldı. 10 yıldır yürürlükte olan 4708 sayılı kanunda hükümetin son dönemlerde engelsiz yasa biçimi olarak Kanun Hükmünde Kararnameleriyle (KHK) değişikliğe gidilerek kamu hizmetleri düzenlendi, bakanlıkları yeniden yapılandırdı.
Önce sevindiler sonra…
“Yapı denetim firmalarının ortak kararı inşaat sektörünü dar boğaza soktu” iddiası kamuoyunda yankı buldu. 17 Ağustos 2011 tarihli 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’yle (KHK) alt sınırı inşaat maliyetinin yüzde 3 olan harç bedelinin yüzde 1,5’a düşürülmesi, ortadaki mağduriyeti giderdi. Ancak inşaat sektörü, “yasa dışı birlikteliği” hesaba katmadı. Yapı denetim firmaları, yüzde 3’de ısrar edince, istihdamın lokomotifi olan inşaat sektörü zorlandı, müteahhit firmalar iflas eşiğine getirildi. İstanbul, Ankara gibi metropollerde dahi yüzde 1,5 olarak uygulanan yapı denetim harcı, kanundan doğan rekabete aykırı sınırlama sebebiyle kentte yüzde 3 olarak uygulanması inşaat sektörünün tepkisini topladı.
Denetimsiz yapı güvensiz mühendis
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkındaki Kanun’da gidilen son değişiklikle ancak denetimsiz yapıların, güvencesiz mühendislerin ortaya çıkacağı bildirildi. 648 sayılı KHK’yle Yapı Denetimi asgari hizmet bedelinin yüzde 1,5’e düşürülmesinin bir yandan, pratikte bazı yapı denetim firmasının uyguladığı yüzde 50’lere kadar varan fiyat kırımının kanunlaştırılması anlamını taşıdığı ileri sürüldü. Yapı sahibiyle yapı denetim kuruluşu arasında pazarlık edilmesi gibi mimar ve mühendisleri doğrudan etkileyen bir mevzunun yasallaştırıldığı aktarıldı. Başka bir deyişle yasa eliyle fiyat kırımının faturası hizmetin niteliğine, çalışan mimar ve mühendise yansıyacağı belirtildi.
Kotalı kumpas kuruldu müteahhitler çaresiz bırakıldı
Malatya’daki yapı denetim firmalarının sınırlı sayıda kurulması nedeniyle birbirine yüksek miktarda senetler yazarak bayındır personellerinden birilerini de illegal ortak alarak tam bir kumpas kurdukları ileri sürüldü. Kendileriyle görüşerek iş vermek isteyen müteahhitlere hem yüzde 3’ün altına inmeyeceklerini hem de 60 bin metrekareye kadar kota koyduklarından bu kotayı dolduran firma işi almayıp diğer firmalara gönderme durumunda bıraktıkları bildirildi. Firmayla özel görüşmelerdeyse gizli anlaşmaya uymak zorunda kaldıklarını, aksi takdirde Bayındırlık Müdürlüğünce kapatılabileceklerini belirterek, müteahhitleri çaresiz bıraktıkları öne sürüldü.
Mühendis ve mimarlar düşük ücretlerle ve güvencesiz koşullarda çalışmak zorunda kalacaklarından, nitelikli hizmet üretmelerinin olanakları da ortadan kalkacağı aktarıldı.
17 Ağustos 2011 tarihinde Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 648 sayılı “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Gidilmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname”de denetimsiz yapılar ve güvencesiz mühendisler oluşmasına zemin hazırladığı savunuldu.
648 sayılı KHK’yle 4708 sayılı kanunun değişikliklerle kanunun bazı fıkrası yürürlükten kaldırılmış ya da kelime oyunlarıyla cümleler değiştirilerek mimar ve mühendisler için birçok hak kaybına zemin hazırlandığı ileri sürüldü.
648 sayılı KHK’nin 27’nci maddesi, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun’un 5’inci maddesinin beşinci fıkrasında gidilen değişiklik özellikle yapı denetimi alanında çalışan mühendis ve mimarları olumsuz anlamda etkilediği kaydedildi. Yasada belirtilen “yapı denetim asgari hizmet bedelinin” yapı yaklaşık maliyetinin “yüzde 3’ünden az olamaz” ibaresi değişiklikle “yüzde 1,5’dan az olamaz” olarak belirtilmiştir.
